Guddiga qaran ee xuquuqul insaanka Kenya ayaa cambaareeyay rabshadihii lagula kacay dhaqaatiirta dibadbaxa dhigayay Khamiistii.
War saxaafadeed ku taariikheysneyd 1-dii Maarso, guddiga ayaa si gaar ah u iftiimiyay dhaawaca Dhakhaatiirta Caafimaadka Kenya, Farmashiyeyaasha iyo Ururka Dhakhaatiirta Ilkaha (KMPDU) ee xoghayaha guud Dr Davji Atellah ee mudaaharaadyada.
“Dr Davji Atellah waxaa si xun ugu dhaawacmay qoriga gaasta dadka ka ilmeysiisa, taasoo muujineysa sida xad dhaafka ah ee loo isticmaalo awoodaha. akhri bayaanka.
Guddiga ayaa walaac ka muujiyay in dhaqaatiirta gadoodsan ay wali la kulmaan rabshado inkastoo la raacay hanaankii saxda ahaa ee lagu wargaliyay maamulka mudaaharaad nabadeed oo la qorsheeyay.
“Dr Atellah iyo dhaqaatiirta kale ee caafimaadka si la yaab leh ayaa loola kulmay awood xad dhaaf ah, ku xad-gudbida xuquuqdooda dastuuriga ah waxayna halis galiyeen noloshooda,” KNCHR ayaa xustay isagoo walaac ka muujiyay baaqyo degdeg ah.
“Waa wax laga xumaado in wixii ay ahayd in si nabad ah loogu dhaqmo xaqa shirku isu beddelo goob rabshado iyo dhaawac ah.”
Guddiga oo tixraacaya qodobka 37-aad ee dastuurka ayaa ka dalbaday hay’adaha ay khuseyso inay la xisaabtamaan dhacdadii Khamiista dhacday, ayna baaritaan ku sameeyaan.
“Qodobka 37-aad ee dastuurka Kenya waxa uu qof walba u dammaanad qaadayaa in uu si nabad ah isugu keeno, mudaaharaadyo, uu u soo bandhigo cabashooyinka hay’adaha dowladda,” KNCHR ayaa xaqiijisay.
“Xuquuqda isu imaatinka nabadeed waxa ay u adeegtaa sida tiirka aasaasiga ah ee dimuquraadiyadda, waa hab lagu soo bandhigo cabashooyinka, xalna loogu raadiyo si ilbaxnimo leh, taasina waa tii dhakhaatiirtu shalay wadeen.
KNHCR waxay dalbatay in la ixtiraamo mudaaharaadayaasha xuquuqdooda dastuuriga ah iyadoo ka codsatay wasaaradda caafimaadka inay ilaaliso caafimaadka bulshada iyadoo wax ka qabanaysa welwelka KMPDU.
Dhakhaatiirta ayaa ka cabanayey dib u dhaca ku yimid shaqo barasho caafimaad oo ay wasaaradda caafimaadku ku soo dhejisay.
Sida laga soo xigtay KMPDU, 1,215 interns caafimaad ayaa sugaya in la soo dhejiyo iyadoo qaar ay sugayeen lix bilood ama hal sano.
KNCHR waxay dalbatay in saraakiisha Wasaaradda Caafimaadka ay si degdeg ah wadahadal ula galaan KMPDU si wax looga qabto tabashooyinka dambe loogana hortago shaqo-joojin kale oo suurtagal ah taasoo ay sheegeen inay saameyn xun ku yeelan doonto adeegyada daryeelka caafimaadka ee dalka oo dhan.
Guddiga ayaa soo bandhigay inay u dhaqmaan sidii dhexdhexaadiye si ay u fududeeyaan wadahadalka u dhexeeya wasaaradda iyo KMPDU haddii labada dhinac ay go’aansadaan inay maraan jidkaas.
Dhakhaatiirta Dhakhaatiirta Caafimaadka ee Kenya iyo Xoghayaha Guud ee Ururka Dhakhaatiirta Ilkaha Davji Atellah ayaa Khamiistii waxaa ku dhacay daasad gaasta dadka ka keenta oo si qoto dheer uga go’an wejiga.
Dhacdadan ayaa dhacday intii uu socday mudaaharaadka magaalada Nairobi.
Davji wuxuu yimid Isbitaalka Nayroobi abbaare 2:15 duhurnimo isagoo soo maray qeybta Gurmadka.
Ilaha isbitaalka ayaa sheegay in Davji uu si qoto dheer uga go’ay wejiga.
“Gooyntu waxa ay qoto dheer tahay 3mm, bukaanku waxa uu lahaa dhiig wasakh ah oo dharkiisa ah, hadda waa laga qayb qaadanayaa sababtoo ah dhiig badan ayaa ka socda,” ayaa lagu yidhi ilo-wareedka.
KMPDU ayaa sheegtay in ay warqad u direen taliyaha booliska ee ismaamulka Nairobi si uu u sugo amniga inta ay socoto socodka.
Dhakhaatiirtu waxay qabteen mudaaharaad si ay ugu riixaan in la dhejiyo layliyo caafimaad.
Tani waa xitaa iyadoo bishii Febraayo lagu heshiiyay shirkii u dhaxeeyay Wasaaradda Caafimaadka iyo ururka dhakhaatiirta oo gabagabo ku dhow.
Sida laga soo xigtay KMPDU, 1,215 interns caafimaad ayaa sugaya in la soo dhejiyo iyadoo qaar ay sugayeen lix bilood ama hal sano.
KMPDU ayaa tan iyo markaas cambaareysay dhacdadan iyadoo sheegtay inay hogaaminayeen socod nabadeed.
“Dhakhaatiirta Kenya waxay u samreen in ku filan! Kani waa cawska ka jebiya geela dhabarka,” KMPDU ayaa ku tiri X.
Atellah ayaa hogaaminayay safafka tababarayaal caafimaad oo aan wali la soo dhejin iyadoo ay la socdaan masuuliyiin kale oo KMPDU ah.
Si kastaba ha ahaatee, waxaa la sheegay in cadaabku uu jabay markii ay socodku marayeen wadada Harambee oo ay u jiheysteen dhanka Qasnada si ay ugu gudbiyaan cabashooyinkooda masuuliyiinta ay khusayso.
Socodku wuxuu ka soo bilaabmay xarunta KMA ilaa wasaaradda caafimaadka ka hor inta aan loo gudbin khasnadda.
Ururka dhakhaatiirta ayaa hadda ku hanjabaya in ay xidhi doonaan adeegyada dalka oo dhan iyaga oo ka cabanaya toogashada lagu eedeeyay.
“Waxaan ku wajahannahay cisbitaalka Nairobi, waa in la xiro isbitaal kasta oo dalkan ku yaal,” ku xigeenka SG Dennis Miskellah ayaa yiri.
KMPDU waxay ku eedaysay in Atellah ay booliisku toogteen intii uu mudaaharaadku socday.
Balse booliiska ayaa beeniyay sheegashada toogashada. Saraakiisha ayaa sheegay in ay ka shakiyeen in mas’uulkaasi uu ku dhacay qoriga gaasta dadka ka ilmeysiisa.
Taliyaha booliiska Nairobi Adamson Bungei ayaa beeniyay in rasaas lagu furay shilkan.
“Waxaan ka shakisanahay in uu dhaawac soo gaaray markii ay ka cararayeen booliiska oo kala eryay,” ayuu yiri.
Waxa uu sheegay in aysan jirin sarkaal ka tirsan kooxda ka hortaga rabshadaha oo aan hubeysneyn ama shaqada laga eryay.
“Wax badan ayaan ogaan doonaa hadhow. Waxay noqon kartaa qasac,” ayuu yiri isagoo ka hadlayay dhacdadii galabnimadii Khamiista.
Ururka shaqaalaha ayaa ku dhawaaqay in 4:00 galabnimo ay shir jaraa’id ku qaban doonaan isbitaalka Nairobi si ay macluumaad dheeri ah uga bixiyaan.
Daryeelka caafimaadku waa xaq! Na soo dheji… waa maxay! Shaqaalaha caafimaadka
Watay boorar ay ku qeylinayeen waddooyinka Nairobi.
Qaar kale waxay xidheen koofiyado cad cad oo cisbitaalka ah markii ay qoob-ka-ciyaarayeen oo ay wehelinayeen asxaabtooda.
“In ka dib tababar caafimaad! Waxaan diyaar u nahay inaan u adeegno Kenyanka,” mid ka mid ah dhakhaatiirta ayaa la maqlay isagoo qaylinaya isagoo sita boorkiisa cagaaran.
“Jaalle Awood! Jaallayaal… aan u ducayno, marka aan la jaanqaadno hay’adaha ay khusayso, Allow waraaqaha diyaar u ah in la ururiyo, yeynan maqlin sheeko” mid ka mid ah dhakhaatiirta ayaa la maqlayay oo tukanaya.
Toddobaadkii hore, ururku wuxuu kulan la yeeshay 611 layliyeed oo ku sugan magaalada Nairobi kaasoo la isku raacay in soo dhejinta dhammaan tababarayaasha la sugayo in la sameeyo ugu dambayn 1-da March.
Ururadu bishii Febraayo 15-keedii waxay kulan la yeesheen CS caafimaadka Susan Nakhumicha oo ku saabsan arrintan.
Wasaaraddu waxay ku eedaysay dib u dhaca ku yimid shaqo barasho ay sabab u tahay fashilka ku yimid Wasaaradda Maaliyadda oo ku guul darreystay inay lacag ku sii daayaan waqtigii loogu talagalay
